Në gjurmët e Gjergj Kastriotit : Kalaja e Petrelës

Ngjarja

Arbëria kalonte kohë të vështira – flamujt e errët të një perandorie që përpiqej të shkatërronte gjithçka prekte, marshonin drejt viseve arbërore. Në këtë periudhë të trazuar, ndërsa Gjergj Kastrioti luftonte në betejat e Matit dhe Dibrës, një kala e vogël mbi një shkëmb të thepisur, në luginën e lumin Erzen, qëndronte e palëkundur – Kalaja e Petrelës. Mamica Kastrioti, motra e vogël e Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, jetonte ay dhe njihej nga banorët e zonës si “Zonja e Kalasë”. Pas humbjes së bashkëshortit dhe djalit të saj në luftë kundër osmanëve, ajo mori komandën e kalasë. Edhe pse ishte një vendim i pazakontë për kohën, vendosmëria dhe urtësia e Mamicas fituan respektin e të gjithëve. Një mëngjes pranvere, Mamica mori lajmin se trupat osmane kishin kapërcyer lumin Shkumbin dhe po i afroheshin zonës së kalasë. Ajo e kuptoi menjëherë se, përpara se të sulmonin Krujën, osmanët do të përpiqeshin të merrnin Petrelën – pengesën e vetme strategjike në rrugën e tyre. Nëse Petrela do të binte, rruga drejt Durrësit dhe më pas Krujës do të hapej pa pengesa. Disa nga burrat dhe gratë kishin zënë vend në katër kullëroje të Dorëzit. Nëse do të vinte koha për luftë, ata do të ndiznin zjarrin sinjalizues. Natën e hënës së plotë, Mamica i mblodhi të gjithë në oborrin e kalasë së Petrelës. “Prijësi ynë Gjergj Kastrioti lufton larg,” tha me zë të qetë. “Por këtu, mbi këta gurë, është derdhur gjak për të mos lënë tokën e të parëve tanë të dorëzohet. Nuk kemi shumë, por kemi njëri-tjetrin dhe mbi të gjitha kemi besën! ” Të nesërmen, trupat osmane të armatosura deri në dhëmb u shfaqën në horizont. Rrethimi nisi. Ditën, Mamica koordinonte mbrojtjen, dërgonte lajmëtarë për ndihmë dhe shpërndante ushqimin me dorë të palodhur. Natën, patrullonte vetë, me hap të qetë mbi gurët e lagësht, duke pëshpëritur lutjet e lashta që gjyshi ia kishte mësuar si fëmijë. Pak ditë më parë, kishte kërkuar forcë në gjurmët e historisë që rrethonin Petrelën: kishte ngjitur kodrën drejt rrënojave të Persqopit, aty ku qëndronin të heshtura muret e kalasë së lashtë — kujtesë e fitoreve të shkuara. Pastaj kishte zbritur nëpër kanionin e ngushtë që të çon drejt Erzenit dhe kishte prekur gjurmët e të parëve, të gdhendura në shkëmbinjtë e shpellës së Pëllumbasit. Nuk vonoi dhe sinjali i zjarrtë u pa edhe në Persqop. Luftëtarë nga Dorëzi dhe kalatë përreth çanë krahun jugor të armikut. Osmanët u tërhoqën pa e kuptuar se nga u kishte ardhur goditja. Sot, kalaja e Petrelës qëndron mbi luginën e Erzenit si kujtim i kohëve të trazuara. Gojëdhënat për Mamicën jetojnë ende në rrëfimet popullore. Edhe pse historia shpesh harron emrat e grave që mbrojtën themelet e kombit, muret e Petrelës e dinë mirë se pa të, kjo kala nuk do të kishte qëndruar.